คำแนะนำมารดา
1.การเลี้ยงทารกด้วยนมมารดาเป็นวิธีที่ดีที่สุดเพราะ
- มีคุณค่าสารอาหารครบถ้วน
- มีภูมิต้านทานและคุ้มกันโรคได้
- ทารกได้รับความอบอุ่นทางด้านร่างกายและจิตใจ
2.วิธีการเลี้ยงทารกด้วยนมมารดา
- ต้องล้างมือให้สะอาดก่อนให้นมมารดา
- เช็ดทำความสะอาดหัวนมด้วยน้ำต้มสุกก่อนและหลังให้นม
- ทั้งมารดาและทารกควรอยู่ในท่าที่สบาย
- อุ้มทารกอยู่ในอ้อมแขน ศีรษะหนุนบนข้อศอก
- แขนและมือประคองลำตัวและบริเวณก้น
- ให้หัวนมเขี่ยที่ปากเพื่อกระตุ้นให้ทารกอ้าปาก ทารกจะหันมาดูดเอง มารดาอาจบีบหัวนมให้นมไหลออก
มาก่อนเล็กน้อย ให้ทารกอมหัวนมให้ลึกถึงลานหัวนม เพื่อป้องกันหัวนมแตก
- ระวังเต้านมจะปิดจมูกทารก ให้กดเต้านมใต้จมูกเล็กน้อย
- หลังดูดนมอิ่มแล้วต้องจับเรอ โดยจับทารกนั่งให้เต็มตัว และศีรษะตั้งตรงหรืออุ้มพาดบ่า ลูบหลัง เบาๆให้เรอ
3. ข้อปฏิบัติสำหรับมารดาในระยะให้นมบุตร
- ควรพักผ่อนอย่างพอเพียงทั้งร่างกายและจิตใจ
- ควรรับประทานอาหารที่ถูกส่วนและมีคุณค่าอาหารอย่างเพียงพอ
- งดอาหารรสจัด เหล้า บุหรี่ น้ำชา กาแฟ คาเฟอีน เพราะมีอันตรายต่อทารกได้
ปัญหาที่พบบ่อยเมื่อมารดาเลี้ยงบุตรด้วยนมของตนเอง
เต้านมคัด มารดาทุกคนจะต้องพบกับปัญหานี้ เต้านมจะเริ่มคัดตึงและขยายใหญ่มากประมาณวันที่ 3 - 5 หลังคลอด การคัดในระยะนี้เกิดจากเส้นเลือดที่เต้านมขยายตึง หลังจากผ่านระยะแรกไปแล้วเต้านมจะผลิตน้ำนมได้เพิ่มขึ้น เต้านมจะคัดตึงก่อนถึงเวลาให้นมมื้อต่อไป เมื่อบุตรดูดนมหรือปั๊มนมออกแล้ว เต้านมจะนิ่มลงบ้างและไม่เจ็บ หากยังคลำได้ก้อนแสดงว่ามีท่อน้ำนมตันบริเวณนั้น ให้นำผ้าชอบน้ำอุ่นประคบและคลึงเบาๆบริเวณก้อน จนท่อน้ำนมเปิดจะพบว่าน้ำนมจะหยดและก้อนจะหายไป มารดาควรใส่ยกทรงที่มีขนาดพอเหมาะไว้ตลอดเพื่อไม่ให้เต้านมถ่วงลง ซึ่งจะทำให้ท่อน้ำนมหักพับ น้ำนมออกไม่สะดวกและอักเสบเป็นฝีได้ นอกจากนี้จะป้องกันไม่ให้เต้านมเสียรูปทรงได้
หัวนมแตก
มักจะเกิดในกรณีที่ให้บุตรดูดนมไม่ถูกวิธี เช่น ลูกดูดหัวนมเฉพาะปลาย ไม่ถึงลานหัวนม การดึงหัวนมออกทั้งที่ลูกยังดูดอยู่ เป็นต้น
เมื่อเกิดหัวนมแตกมารดาควรปฏิบัติดังนี้
- งดให้ลูกดูดหัวนมข้างนั้น บีบน้ำนมทาแผลที่หัวนม ปล่อยให้แห้ง สามารถทำซ้ำได้บ่อยๆ
- บีบน้ำนมออกด้วยมือเพื่อเก็บไว้ให้ทารก การใช้เครื่องปั๊มน้ำนมที่มีแรงดันมาก จะยิ่งทำให้เจ็บบริเวณแผล
- เปิดเต้านมทิ้งไว้ให้แห้ง ไม่ควรใส่เสื้อหรือยกทรงจนอับอากาศ
- ทายาช่วยให้แผลหายดีขึ้น แต่ต้องอยู่ในคำแนะนำของแพทย์
4.หากจำเป็นต้องใช้นมผสมควรปฏิบัติดังนี้
- ต้องล้างขวดนมทุกส่วนโดยแยกออกจากกันด้วยน้ำยา ล้างให้สะอาด
- ต้มขวดนมในน้ำที่เดือดอย่างน้อย 15 นาที
- ใช้ที่คีบหัวนมประกอบให้เป็นชุดตั้งเตรียมไว้ใช้ ถ้านานกว่า 24 ชม.ต้องต้มหรือ นึ่งใหม่